Water. Het is de basis voor bomen om te kunnen overleven. Het wordt door de wortels opgenomen uit de bodem en naar de bladeren geleid. Water is nodig om fotosynthese plaats te kunnen laten vinden. Dit is het proces waarbij bomen zonlicht, water en koolstofdioxide omzetten in glucose en zuurstof. Bovendien houdt water de boom koel en zorgt het ervoor dat voedingsstoffen door de boom kunnen bewegen. Zonder voldoende water zou de boom niet in staat zijn om te groeien, bloeien en zuurstof te produceren, wat de bouwsteen is voor het leven op aarde.
Bomen en droogte
Droogtestress houdt in dat bomen een tekort aan water ervaren. Dit leidt tot verschillende fysiologische veranderingen die hun gezondheid en groei negatief beïnvloeden. De bomen sluiten hun huidmondjes om waterverlies te minimaliseren, wat de fotosynthese vermindert en de groei vertraagt. Langdurige droogtestress kan leiden tot verwelking, bladverlies en uiteindelijk het afsterven van de boom. Deze stress maakt bomen ook kwetsbaarder voor ziekten en plagen. Volgens onderzoek gepubliceerd in Frontiers (2022) kan droogtestress de watertransportmechanismen in bomen ernstig verstoren, wat hun overlevingskansen verkleint. Daarom is het van cruciaal belang om de boom te voorzien van voldoende water.
Bomen in droge omstandigheden
Overbewatering
Overbewatering is een, vaak onderschat, probleem voor bomen, maar kan net zo schadelijk zijn als droogtestress. Wanneer bomen te veel water krijgen, worden hun wortels overspoeld en krijgen ze onvoldoende zuurstof. Dit leidt tot wortelrot en een verminderde opname van belangrijke voedingsstoffen. Het maakt de boom vatbaar voor ziekten en plagen en belemmert de groei van de boom. Overbewatering kan ook de structuur van de bodem aantasten, waardoor de drainage verslechtert en water langer rond de wortels blijft staan. Volgens een studie gepubliceerd in Tree Physiology (2008), kunnen langdurig verzadigde grondomstandigheden leiden tot hypoxie (zuurstoftekort) in de wortelzone. Dit zuurstoftekort ontstaat doordat verzadigde grond de luchtuitwisseling belemmert. De boom krijgt in dat geval niet voldoende zuurstof toegediend, wat nodig is om te kunnen overleven. Overbewatering kan de algehele gezondheid en levensvatbaarheid van de boom ernstig aantasten.
De juiste hoeveelheid water
De juiste hoeveelheid water voor een boom is sterk afhankelijk van de soort, de leeftijd, de grondsoort en de klimatologische omstandigheden. Over het algemeen geldt dat jonge bomen vaker water nodig hebben om een diep wortelstelsel te kunnen ontwikkelen, terwijl volwassen bomen minder vaak maar grondiger water nodig hebben. Het is belangrijk om de grond vochtig maar niet verzadigd te houden. Water moet diep in de grond doordringen om diepe wortelgroei te bevorderen. Het regelmatig controleren van de bodemvochtigheid kan helpen om de juiste balans te vinden. De vochtigheid van de kluit kan worden gecontroleerd door een smal gat direct naast de kluit te graven of door een guts in de kluit te steken.
Beter veel water geven
Het is beter om bomen in één keer een flinke hoeveelheid water te geven dan iedere keer een klein beetje. Afhankelijk van het weer heeft een boom voldoende aan maximaal één keer per week water krijgen. Bij droogte kan het nodig zijn om twee keer per week water te geven om uitdroging te voorkomen. Hierbij is het belangrijk dat de grond tussen de watergiften door weer iets droger wordt. Zo worden de wortels gestimuleerd om zelf op zoek te gaan naar water en ook buiten de kluit te gaan groeien. Bij natte omstandigheden kan het voldoende zijn om slechts één keer per twee weken water te geven, aangezien de grond langer vochtig blijft.
Een flinke hoeveelheid water in één keer is beter dan steeds een beetje
Bomen in een boombak water geven
Bomen in een boombak of pot hebben speciale zorg nodig, omdat hun wortels beperkt zijn in de beschikbare ruimte en grond. Ze moeten vaker water krijgen dan bomen in de volle grond, omdat de grond in potten sneller uitdroogt. Bij droog weer kan dagelijks water geven nodig zijn, terwijl bij natte omstandigheden twee tot drie keer per week voldoende kan zijn. Het is belangrijk om de grond vochtig maar niet verzadigd te houden en ervoor te zorgen dat overtollig water goed kan weglopen om wortelrot te voorkomen.
Fruitbomen hebben over het algemeen veel water nodig
Boomsoorten en waterbehoeften
Boomsoorten hebben verschillende waterbehoeften afhankelijk van hun natuurlijke habitat. Bomen die veel water nodig hebben, zoals wilgen, elzen en populieren, groeien vaak langs waterwegen en in vochtige bodems. Deze bomen hebben regelmatig en veel water nodig om goed te kunnen gedijen. Daarnaast hebben fruitbomen over het algemeen ook meer water nodig. Dit komt doordat fruitbomen niet alleen water en energie nodig hebben voor hun groei, maar ook voor de productie van bloemen en vruchten. Tijdens het bloei- en vruchtseizoen is de waterbehoefte van fruitbomen aanzienlijk hoger om te zorgen voor de ontwikkeling van gezonde en sappige vruchten. Het is belangrijk om de grond vochtig te houden, vooral tijdens droge periodes, om een goede oogst te kunnen hebben.
Er zijn ook boomsoorten die goed bestand zijn tegen droge omstandigheden en weinig water nodig hebben, zoals eiken, dennen en olijfbomen. Deze bomen hebben diepe wortels die hen in staat stellen om water uit diepere lagen van de grond te halen. Zo kunnen ze lange periodes zonder regen verdragen.
Gietrand voor bewatering van jonge bomen direct bij de kluit
Hulpmiddelen voor water geven
De juiste hoeveelheid water geven vergt veel kennis, tijd en geld. Om bomen de juiste hoeveelheid water te kunnen toedienen en water te besparen, zijn er allerlei hulpmiddelen beschikbaar. Zo helpt een gietrand, een kunststof rand van gerecycled materiaal, om jonge bomen direct bij de kluit water te geven. Gietranden zorgen voor een geconcentreerde watertoevoer naar de wortelzone, waar de boom het water nodig heeft. De AquaBag, een waterzak die rondom de stamvoet van de boom wordt bevestigd, druppelt in 6 tot 10 uur druppelt geleidelijk leeg. Hierdoor kan de boom het water efficiënt opnemen bij de wortels. En zo is de TREEIB een oplossing voor grote, monumentale bomen. Deze grote waterzak druppelt in 8-12 uur leeg op de bladerdak-druppellijn van de boom.
Ook om de bomen ondergronds van water te voorzien, zijn er oplossingen. Zo worden in de openbare ruimte vaak bewateringssystemen toegepast, zoals AquaMax. De bewateringsbuizen, waar smalle openingen in zitten, worden gemonteerd rondom te kluit of eronder om de diepere boomwortels te voorzien van water. Boven de grond steekt de buis een stukje uit, zodat er eenvoudig water kan worden toegediend aan de boom.
AquaBag, druppelt geleidelijk leeg rondom de stamvoet van de boom
Bomen water geven
Door aandacht te besteden aan het geven van de juiste hoeveelheid water, kunnen bomen gezond en sterk blijven. Het is belangrijk om rekening te houden met factoren zoals het weer, de leeftijd van de boom en of de boom in de volle grond of in een boombak staat. Regelmatige controle van de bodemvochtigheid helpt om te voorkomen dat bomen te veel of te weinig water krijgen. Door deze zorgvuldige benadering kunnen bomen optimaal groeien en bijdragen aan een gezonde en groene leefomgeving.