Hoe vaak ben je wel niet gaan wandelen of fietsen en heb je je geërgerd aan de hobbels in het asfalt en aan opgedrukte stenen? Of erger: misschien ben je er wel eens overheen gevallen. Iedereen weet dat een boom groeit, en dus ook de wortels. En toch ontstaat er nog te vaak wortelopdruk . Houden we wel voldoende rekening met de diktegroei van boomwortels?
Steden besteden jaar na jaar veel geld om de bestrating te herstellen; dit alles om schadeclaims van bewoners te voorkomen. En eenmaal aan het herstellen blijft u deze kostenpost behouden. Om kosten te besparen moeten we het probleem beter begrijpen.
Schade aan bestrating veroorzaakt door boomwortels kan worden voorkomen
Als boomenthousiastelingen willen we graag geloven dat de barst er eerder was en dat de civiele specialisten de schuldige zijn. Helaas is het verhaal complexer en een combinatie tussen verschillende ontwerpaspecten (zowel technisch als esthetisch), uitvoering van het werk en lokale omstandigheden. Maar met de juiste implementatie (ontwerp en realisatie) kan schade worden voorkomen.
Goede groeiplaats verdient zichzelf terug
Wat openbare ruimtes betreft worden helaas vaak compromissen gesloten vanwege budgettaire of tegenstrijdige vereisten. Deze tegengestelde eisen zijn vaak de oorzaak van het probleem. En dat terwijl de besparing op een goede groeiplaats dubbel en dwars terug wordt betaald zodra er wortelopdruk ontstaat.
Door een compromis in de groeiplaats veranderd ook het verwachtingspatroon en is het bijna onmogelijk om een gehavende stoep uit te sluiten. Veel studies zijn gedaan naar de relatie tussen boomwortels en beschadigde bestrating. Deze studies hebben vaak betrekking op een specifieke locatie of boomsoort. Toch zijn er ook onderzoeken welke zich richten op design issues.
Twee oorzaken voor schade
Na evaluatie van deze onderzoeken kun je concluderen dat vooral twee belangrijke facetten de schade aan de verharding bepalen. Allereerst veroorzaken dikkere wortels meer schade (en wortels worden elk jaar dikker en dikker). En verder is de schade het grootst wanneer de wortels hoog in het profiel groeien. De meeste schade wordt dan ook veroorzaakt door de dikke wortels hoog in het profiel. Conclusie: voorkom wortelgroei hoog in het profiel.
Dikte groei van de boomwortels
Sommige boomsoorten ontwikkelen gemiddeld meer dikke wortels dan andere. Een juiste keuze van de boomsoort is dan ook belangrijk. En uit onderzoek blijkt dat boomwortels in bomengranulaat meer vertakt groeien. Dit betekent minder dikke wortels, maar zodra de wortels groter worden dan de ruimtes tussen de stenen, is ook in bomengranulaat wortelopdruk uiteindelijk onvermijdelijk.
Wortels te hoog in het profiel
Boomwortels zijn opportunistisch, en groeien de kant op van de minste weerstand. De kwaliteit van de groeiomstandigheden onder de verharding bepalen de hoogteligging van de wortels. Wie zorgt voor betere groeiomstandigheden in diepere lagen, vermindert direct de kans op wortelopdruk.
Wortelgeleiding; hulpmiddel geen wondermiddel
Veel wortels groeien van nature horizontaal uit, deze wortels worden met behulp van een wortelgeledingspaneel naar diepere lagen geleid. Het is wel zaak ervoor te zorgen dat op deze diepte de omstandigheden voor de wortels aangenamer zijn. Want bij een fout design groeien de wortels achter het scherm weer direct omhoog.
Garantie tegen wortelopdruk
Bedenk: als de wortelmassa toeneemt, onafhankelijk de boomsoort, dan zal het totale grondvolume toenemen. En zodra de bodem waarop de verharding rust beweegt, dan volgt de verharding deze beweging. De enige echte oplossing is dan ook ervoor te zorgen dat de verharding niet direct of indirect rust op de grond die kan bewegen.
2e Maaiveld constructie
Een boombunker biedt uitkomst. De verharding inclusief fundering rust namelijk niet op de grond waarin de boomwortels groeien. Bekijk de boombunker als een kelder, de lasten boven op de kelder worden afgedragen naar de ondergrond. De kelder wordt tot vlak onder het kelderplafond gevuld, zodat een luchtlaag ontstaat, het zogenaamde 2e maaiveld. Let wel: bij een sandwichconstructie, ook een 2e maaiveld constructie, rust de verharding indirect alsnog op de doorwortelbare ruimte. Door de sandwichkratten wordt wel het schadelijke effect van de wortelopdruk verminderd. In tegenstelling tot een boombunker, geeft een sandwichconstructie dus geen garantie tegen wortelopdruk.
Een Boombunker verhindert – en een sandwichconstructie vermindert wortelopdruk.