Gezonde volwassen stadsbomen

Helaas hebben veel aangeplante bomen in de verharding maar een gemiddelde levensverwachting van slechts 10 jaar. De focus ligt te veel op kwantiteit en niet op kwaliteit. Door innovatieve technieken en integrale systemen is het echter mogelijk om de ondergrondse infrastructuur beter in te richten ten voordele aan stadsbomen. Een oplossing die steeds meer terrein wint is het gebruik van een groeiplaatsconstructie, in de volksmond ook wel boombunker genoemd.

Voordelen van ‘volwassen’ bomen in de stad:
– Verminderde criminaliteit
– Luchtkwaliteit verbetering
– Vasthouden van hemelwater
– Vermindering hitte eiland effect
– Verhogend effect op waarde onroerend goed

Groeiplaatsconstructie
Iedereen wil bomen in de stad, maar helaas worden de benodigde maatregelen om de boom te laten uitgroeien tot een volwassen exemplaar bestempeld als te duur, te ingewikkeld of onnodig. Maar in de praktijk blijkt dat nieuwe ondergrondse groeiplaatsconstructies ook eenvoudig zijn, en zeker nodig als het gewenste eindbeeld een gezonde en volwassen stadsboom is.

Veel bodemvolume en hoge grondkwaliteit zijn de sleutel tot grote en gezonde bomengroei. Het is daarom essentieel om zoveel mogelijk gezonde en onverdichte grond ter beschikking te stellen. Het probleem is echter dat er altijd rekening moet worden gehouden met nutsvoorzieningen en de bestrating. Dit is zeker geen gemakkelijke opgave voor ontwerpers. Om bomen zoveel mogelijk goede grond te geven wordt er steeds vaker gekozen voor het plaatsen van een ondergrondse groeiplaatsconstructie. Dit tweede-maaiveld-principe wordt al jaren met succes toegepast en heeft zichtbare effecten op de gezondheid van stedelijke bomen.

Een voorbeeld van een dergelijk boombunkersysteem is de Silva Cell Groeiplaatsconstructie.
Dit is een systeem dat vrije doorwortelbare ruimte voor bomen creëert in een stedelijke omgeving. Daarnaast voldoet deze constructie ook aan de gewenste civiele eisen en is geschikt voor alle verkeersbelastingen. Het gewicht van de wegconstructie en ook de verkeerslasten worden via pijlers naar beneden getransporteerd. Silva is de Latijnse benaming voor bos. Het systeem bestaat uit losse frames die het mogelijk maken om dezelfde ‘open veld’-condities (zoals in een bos) na te bootsen. De groeiplaatsconstructie geeft boomwortels voldoende ruimte waardoor stadsbomen gemakkelijker volwassen kunnen worden. De frames en deksels van dit systeem bestaan uit met fiberglas versterkt polypropyleen. Deze groeiplaatsconstructie is snel en handmatig te plaatsen.  Kabels en leidingen vormen geen probleem omdat het modulaire ontwerp voldoende flexibiliteit biedt tijdens de inbouw, ook voor kabels en leidingen die niet voorzien waren.

Groeiplaatsconstructie versus Boomgranulaat
Het veel gebruikte Boomgranulaat,, in al zijn vormen en typen, wordt in hoogstedelijk gebied steeds vaker vervangen door groeiplaatsconstructies. Het grootste gedeelte van boomgranulaat bestaat uit steen, maar slechts een 20% is doorwortelbaar. Dit in tegenstelling tot groeiplaatsconstructies waarbij gewerkt wordt met 100% hoogwaardige doorwortelbaar substraat. Dit bespaart u 80% ruimte en grondwerk.

Van de groeiplaatsconstructies worden de boombunkers geprefereerd boven de boom(infiltratie)kratten. Boombunkers bieden een vrij doorwortelbare ruimte, wat noodzakelijk is voor grote bomen omdat deze dikke wortels hebben.

Waterberging is alleen mogelijk in de boombunkers indien het boomsubstraat licht verdicht wordt. Zowel boomgranulaat als het krattensysteem zijn hiervoor niet geschikt. Met een goed doordacht ontwerp kan een boombunker 20% tot 25 % van zijn volume aan water bergen, per boom van de 1e orde kan al snel een oppervlakte van 200 m2 worden afgekoppeld.

Voordelen boombunkers op een rijtje:
– Ca. 80% minder ruimtebehoefte t.o.v. boomgranulaat
– Waterberging mogelijk tot 25%
– Lange levensduur (minimaal 100 jaar)
– Grote gezonde boomgroei
– Hoge aslasten mogelijk tot 14.500 kg

De resultaten spreken voor zich..
Groeiplaatsconstructies worden al jaren toegepast en de ervaringen zijn positief. De bewezen groei-effecten worden ook steeds zichtbaarder. Neem bijvoorbeeld deze twee voorbeelden:

Amersfoort: Deze bomen zijn gelijktijdig aangeplant. 1 boom staat in de verharding en de anderen staan in de volle grond. Dit zijn de opmerkelijke verschillen na 3 jaar!

Brecht (België): Aan de linkerzijde van het plein is een groeiplaatsconstructie rondom de bomen geplaatst en aan de rechterkant heeft de opdrachtgever besloten om geen extra bodemvoorzieningen aan te brengen. Zoek de verschillen…

In dit artikel werd als voorbeeld de Silva Cell groeiplaatsconstructie aangehaald. Dit is wereldwijd de meest gebruikte groeiplaatsconstructie en er zijn al meer dan 400 projecten in negen verschillende landen uitgevoerd. Uitgebreid getest in Amerika, waar de constructie-eisen voor verharding hoger liggen dan in Nederland. Momenteel is dit systeem alleen toepasbaar bij nieuwe aanplant, maar op dit moment wordt er gewerkt aan de ontwikkeling van nieuwe installatiemethodes. Bij bestaande bomen is het nog altijd mogelijk om te werken met sandwich constructies. Dit zijn drukverdelende platen waarbij het onderliggende bomenzand of bomengranulaat minder verdicht wordt.